W systemie opieki zdrowotnej rola pielęgniarki jest niezwykle istotna i wielowymiarowa.
Jednym z często pojawiających się pytań jest: czy pielęgniarka może wypisać receptę?
Odpowiedź na to pytanie zależy od wielu czynników, takich jak wykształcenie, ukończone
kursy oraz aktualne przepisy prawne obowiązujące na dzień 24 października 2024 roku.
Poniżej przedstawiamy szczegółowe informacje na ten temat, uwzględniając najnowsze
regulacje prawne oraz praktyczne aspekty związane z wystawianiem recept przez
pielęgniarki.
Jak wypisać receptę?
Aby wypisać receptę, pielęgniarka musi spełnić kilka kluczowych warunków prawnych i
formalnych. Przede wszystkim, niezbędne jest posiadanie odpowiedniego wykształcenia.
Może to być tytuł magistra pielęgniarstwa lub licencjata w tej dziedzinie. Następnie,
pielęgniarka musi ukończyć odpowiedni kurs ordynowania leków, który dzieli się na dwa
poziomy: Kurs I dedykowany dla pielęgniarek magisterskich oraz Kurs II przeznaczony dla
pielęgniarek z licencjatem. Po ukończeniu kursu konieczna jest rejestracja zawodowa w
odpowiednich rejestrach, takich jak Okręgowa Izba Pielęgniarek i Położnych. Dodatkowo
pielęgniarka musi być na bieżąco z aktualnymi przepisami prawa farmaceutycznego oraz
zasadami ordynowania leków, aby móc prawidłowo i bezpiecznie wypisywać recepty.
Proces wypisywania recepty przez pielęgniarkę obejmuje kilka etapów. Najpierw
przeprowadza ona ocenę stanu zdrowia pacjenta, identyfikuje jego potrzeby terapeutyczne,
a następnie wybiera odpowiedni lek zgodnie z obowiązującymi wytycznymi. Kolejnym
krokiem jest dokładne przeliczenie dawki leku oraz sporządzenie recepty zgodnie z
wymogami formalnymi. Wszystkie te czynności muszą być wykonywane z najwyższą
starannością, aby zapewnić bezpieczeństwo i skuteczność terapii dla pacjenta.
Czy pielęgniarka może wystawić receptę?
Tak, pielęgniarka może wystawić receptę, ale zakres jej uprawnień zależy od posiadanego
wykształcenia oraz ukończonych kursów ordynowania leków. Poniżej przedstawiamy
szczegółowy podział uprawnień:
Pielęgniarka magister + kurs I
Pielęgniarka z tytułem magistra, która ukończyła kurs I, posiada szerokie uprawnienia w
zakresie wypisywania recept. Może ona samodzielnie stosować i wypisywać recepty na
wszystkie leki z wykazu opublikowanego w rozporzadzeniu. Ponadto ma prawo do
wystawiania recept na leki w ramach kontynuacji leczenia, z wyjątkiem substancji silnie
działających, odurzających oraz psychotropowych. Taka pielęgniarka może również
stosować leki na zlecenie lekarza, co zwiększa jej elastyczność w codziennej praktyce
zawodowej.
Pielęgniarka licencjat + kurs II
Pielęgniarka z tytułem licencjata, która ukończyła kurs II, ma nieco ograniczone uprawnienia
w porównaniu do pielęgniarek magisterskich. Może ona stosować i wypisywać recepty na
leki w ramach kontynuacji leczenia, również z wyłączeniem substancji silnie działających.
Ponadto taka pielęgniarka ma prawo do stosowania leków na zlecenie lekarza. To oznacza,
że jej uprawnienia są bardziej skoncentrowane na kontynuacji terapii już rozpoczętej przez
lekarza, co zapewnia bezpieczeństwo pacjentów poprzez kontrolę nad silniejszymi
substancjami farmaceutycznymi.
Wspólne uprawnienia obu grup pielęgniarek
Obie grupy pielęgniarek, zarówno magisterskie, jak i licencjatki, mają prawo do stosowania
leków z kategorii OTC (over-the-counter), czyli dostępnych bez recepty. Dodatkowo obie
grupy mogą korzystać z zestawu przeciwwstrząsowego, co jest istotne w sytuacjach
nagłych, gdzie szybka reakcja może uratować życie pacjenta. Ponadto pielęgniarki mają
prawo do podejmowania działań ratunkowych w sytuacjach zagrożenia życia, takich jak
podanie adrenaliny, działając w stanie wyższej konieczności. Działania te są uznawane za
niezbędne do ratowania życia pacjenta, nawet jeśli przepisy nie precyzują tych uprawnień.
Dzięki temu pielęgniarki mogą skutecznie reagować w sytuacjach kryzysowych, co znacząco
wpływa na poprawę jakości opieki nad pacjentami.
Przepisy prawne dotyczące wypisywania recept
Zgodnie z obowiązującymi przepisami prawnymi na dzień 24 października 2024 roku,
pielęgniarka magister po ukończeniu kursu I ma pełne prawo do samodzielnego
wypisywania recept na wszystkie leki z wykazu. Natomiast pielęgniarka licencjat po
ukończeniu kursu II może wypisywać recepty jedynie w ramach kontynuacji leczenia oraz na
zlecenie lekarza. Istnieją również wyraźne wyjątki, które ograniczają możliwość wypisywania
recept na leki zawierające substancje silnie działające, odurzające lub psychotropowe bez
wyraźnego zalecenia lekarza. W sytuacjach nagłych, gdy życie pacjenta jest zagrożone,
pielęgniarka może podjąć działania ratunkowe, takie jak podanie adrenaliny, nawet jeśli
wymaga to zastosowania leków, do których normalnie nie mają uprawnień. Takie działania
są traktowane jako działanie w stanie wyższej konieczności, co pozwala na ratowanie życia
pacjenta bez naruszania przepisów prawnych.
Kursy ordynowania leków i wystawiania recept
Aby wypisać receptę, pielęgniarka musi ukończyć odpowiedni kurs ordynowania leków. Kurs
I jest dedykowany dla pielęgniarek magisterskich i obejmuje pełne uprawnienia do
samodzielnego wypisywania recept na wszystkie leki z wykazu opublikowanego w
rozporządzeniu. Program kursu I obejmuje zasady ordynowania, przepisy prawne,
farmakologię oraz kwestie związane z bezpieczeństwem pacjenta. Po ukończeniu kursu I
pielęgniarka magister ma możliwość wypisywania recept na wszystkie leki oraz na leki w
ramach kontynuacji leczenia.
Kurs II jest przeznaczony dla pielęgniarek z licencjatem i umożliwia wypisywanie recept w
ramach kontynuacji leczenia. Kurs ten skupia się na ordynowaniu leków w ramach
kontynuacji terapii, zasadach bezpieczeństwa oraz przepisach prawnych dotyczących
wypisywania recept na zlecenie lekarza. Po ukończeniu kursu II pielęgniarka z licencjatem
może wypisywać recepty na leki w ramach kontynuacji leczenia oraz na zlecenie lekarza, z
wyłączeniem leków silnie działających.
